Διαβάζω το άρθρο στο BBC για τα παιχνίδια με Προσωρινές Άδειες Παραμονής σε Τυνήσιους μετανάστες στην Ιταλία, το Σένγκεν και τα τρένα. Η γειτονική μας χώρα, χρόνια ‘σκληρή’ απέναντι στους μετανάστες που κατέφθαναν στα λιμάνια της από την Αφρική, αλλά και την Αλβανία, αντιμέτωπη με αυξημένη, ενδεχομένως υπερβολική, εισρροή μεταναστών από την βόρεια Αφρική μετά τις πρόσφατες εξελίξεις σε αρκετές πλέον χώρες της περιοχής, μεταθέτει το ‘βάρος’ της φιλοξενίας των μεταναστών στις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες. Αντίστοιχη συμπεριφορά είχε, εδώ και περισσότερα από δέκα χρόνια, η Βρετανία απέναντι στις ορδές μεταναστών που της χτυπούσαν την πόρτα και προσπαθούσαν — συχνά με κίνδυνο της ζωής τους — να φτάσουν στα παράλιά της, μέσω του Eurotunnel, των διάφορων ferries, οχημάτων κλπ. Την ίδια στιγμή η Ευρώπη αδυνατεί συνολικά να βρεί ένα βιώσιμο, δίκαιο και ανθρώπινο πλαίσιο αντιμετώπισης των κοινωνικών και οικονομικών συνεπειών της απότομης εισρροής εκατοντάδων χιλιάδων ανειδίκευτων, εξαθλιωμένων ανθρώπων από εμπόλεμες, φτωχές χώρες στην γειτονιά της και όχι μόνον.
Αν μη τι άλλο, το ζήτημα των μεταναστών είναι μείζον, κάτι που φαίνεται να μην κατανοεί καν (πόσο μάλλον να μπορεί να δώσει λύσεις) το πολιτικό στερέωμα της Ευρώπης· η λύση σίγουρα δεν είναι το Φρούριο Ευρώπη και οι φασιστικές, ρατσιστικές ιαχές των ηλιθίων που μιλούν σε βιολογική βάση (‘ράτσας’, ‘έθνους’), όπως δεν είναι και η αδράνεια και αυτόματη αποδοχή της κατάστασης σε ένα τριπάκι ενός παγκοσμιοποιημένου ‘high’ που φαντάζεται μια ουτοπική πολυπολιτισμική κοινωνία δίχως προβλήματα — μια πολυπολιτισμική κοινωνία δίχως προβλήματα φυσικά και είναι θεωρητικά δυνατή, χρειάζεται όμως στέρεα κοινωνικά θεμέλια, γερή οικονομία, παιδεία και, πάνω απ’όλα, χρόνο μέχρις ότου γίνει πραγματικότητα.
Η ευρωπαϊκή πολιτεία σήμερα δεν βρίσκει λύσεις και οι οικονομικές προεκτάσεις της εξωτερικής πολιτικής — ενίσχυση της εσωτερικής οικονομίας των χωρών αυτών, του εμπορίου, των επενδύσεων από δυτικές επιχειρήσεις κλπ., που ίσως ήταν διαθέσιμες προ δεκαετίας — έχουν εξανεμιστεί, τόσο λόγω των πολέμων και της πολιτικής αστάθειας, όσο και λόγω της ασταθούς και ευάλωτης ευρωπαϊκής οικονομίας που πλέον απειλεί την κοινωνική συνοχή των ίδιων των ευρωπαϊκών χωρών της περιφέρειας.
Το ότι η Ιταλία καταφεύγει σε νομικού τύπου ‘παιχνίδια’ για να μεταθέσει την ευθύνη και το βάρος της φιλοξενίας των μεταναστών είναι ίσως το πιο χειροπιαστό παράδειγμα της αδυναμίας της Ευρώπης να κατανοήσει και να δώσει λύση στο πλέον σημαντικό ίσως ζήτημα που θα απασχολήσει την Ευρωπαϊκή κοινωνία τις επόμενες δεκαετίες. Μακάρι το ‘πολιτικό’ παιχνίδι να αποτελέσει τη χειρότερη έκφανση του ζητήματος, όμως δεν μπορεί να αμφισβητηθεί η αποτύπωση της ευρωπαϊκής νευρικότητας, της αδυναμίας και, εν τέλει, της αφέλειας που αυτό συνεπάγεται — ενδεχομένως προπομπός ενός τέλματος και μιας ακρότητας που σίγουρα ουδείς λογικός άνθρωπος επιθυμεί.
