Είναι πολύ σπάνιο φαινόμενο η πρώτη ταινία ενός σκηνοθέτη να είναι τόσο καλή αισθητικά και τεχνικά και παράλληλα να καταπιάνεται με ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο και σημαντικό ιστορικό θέμα όσο το Das Leben der Anderen. Το κάνει δε με καλλιτεχνικά άρτιο, ανθρώπινο και προσιτό τρόπο.
Το Das Leben der Anderen (Οι Ζωές των Άλλων) είναι μια ταινία που εστιάζει στην τρομακτική, τραγική πραγματικότητα της ζωής στην Ανατολική Γερμανία και συγκεκριμένα της σχέσης της Στάζι με τους πολίτες και τον τρόπο με τον οποίο η πρώτη παρακολουθεί και ελέγχει τον πληθυσμό. Επικεντρώνεται στη ζωή ενός πετυχημένου συγγραφέα-σεναριογράφου ο οποίος έχωντας κατακτήσει την καλλιτεχνική καταξίωση στον τόπο του αλλά και τη Δύση, έχει αποκτήσει ισχυρούς φίλους στο Κόμμα και καταφέρνει να απολαμβάνει — μαζί με την φιλενάδα του την δημοφιλή ηθοποιό Christa-Maria Sieland — μια καλύτερη ζωή. Όλα πρόκεται να αλλάξουν όταν ο Υπουργός Πολιτισμού ερωτεύεται την Christa και διατάζει τη Στάζι να παρακολουθήσει, με σκοπό την ενοχοποίηση, τον συγγραφέα. Όμως τα πράγματα δεν έρχονται ακριβώς όπως θα περίμενε κανείς καθώς ο πράκτορας HGW XX/7 γοητεύεται από τις απόψεις και τη ζωή των καλλιτεχνών…
Η ταινία θυμίζει σε σημεία το σκηνοθετικό στύλ του Γαβρά — ιδιαίτερα το συνδυασμό αβίαστα ‘κωμικών’ στιγμών της πραγματικότητος σε τραγικό παρασκήνιο. Το θέμα — όμως όχι η ερμηνεία και η αισθητική — έχει επίσης κάποια κοινά στοιχεία με το L’aveu (1970) του Γαβρά στο ότι παρουσιάζει τις μυστικές υπηρεσίες/αστυνομία στις χώρες της ανατολικής ευρώπης. Η ταινία δεν έιναι η μοναδική του είδους καθώς ακολουθεί μια μεγάλη σειρά παλαιότερων γερμανικών ταινιών που αφορούν στη ζωή των γερμανών κάτω από το ‘σοσιαλιστικό’ καθεστώς της Ανατολικής Γερμανίας, όμως οι περισσότερες αφορούν στις προσπάθειες ανατολικογερμανών να περάσουν το Τείχος. Δεν έχω δεί άλλη ταινία που να καταπιάνεται, τόσο αρμονικά με τη τέχνη, χωρίς υπερβολές και δραματοποιήσεις, τόσο ανθρώπινα, με ένα τόσο τρομακτικό και σοβαρό θέμα, που να περιγράφει και να μεταφέρει το κλίμα, το πολιτικό παρασκήνιο και τη θέση των καλλιτεχνών και των διανοούμενων στην Ανατολική Γερμανία, όσο αυτή.
Και εαν το θέμα από μόνο του δεν είναι αρκετό να σε κάνει να εκτιμήσεις τη ταινία, εαν το ότι πρόκεται για τη πρώτη σκηνοθετική προσπάθεια μεγάλου μήκους ενός ιδιαιτέρως νέου σκηνοθέτη δεν αρκεί, τότε οι ερμηνείες σίγουρα σε κερδίζουν. Η μετάνοια στο πρόσωπο της ‘Christa-Maria Sieland’ (Martina Gedeck, η αμφιβήτηση και μετέπειτα ο θαυμασμός — η μεταμόρφωση — στο πρόσωπο του “HGW XX/7” (Ulrich Mühe), η διαφθορά σε αυτό του ‘Anton Grubitz’ (Ulrich Tukur). Η αισθητική της ταινίας είναι επίσης εκπληκτική, τόσο εικαστικά όσο και μουσικά.
Εν ολίγοις, το Das Leben der Anderen είναι η καλύτερη Γερμανική δραματική ταινία που έχω δει εδώ και χρόνια και σίγουρα από τις καλύτερες — εαν όχι η καλύτερη — ταινία που είδα φέτος.
