A few days ago, the European Union decided to hit Google with a €4.3bn fine. The reasons put forward by the European Commission focus on the company’s MADA or Mobile Application Distribution Agreement, that all device manufacturers that want to license Google’s apps and include the Google Play Store with their devices are forced to sign.

MADA has been sporadically discussed by the tech community for a few years now, since the 2014 leaks of several MADA agreements from years past. Here is an article at re/code from 2014. Another article from 2014, by The Information, outlines how Google has been modifying its licensing agreements to include more restrictions for OEMs. The EU has been preparing its case against Google for at least 2 years; here is a 2016 article by The Verge discussing the investigation.

Ever since the 1980s, a vicious cycle of software and hardware requirements and updates has ‘plagued’ users and maintained high and constant rents to the vendors who systematically collude to render their previous offerings obsolete, while forcing (not enticing) their customers to upgrade to the latest incarnation of their products.

The justification for this form of planned obsolescence has — invariably — involved mention of changing standards, APIs, market and technical requirements, certifications and so on. Perfectly good products have time and again been condemned to retirement only because their manufacturer deemed it uneconomical to maintain support for them.

During the late 1990s and early 2010s, the open source community did much to reverse this process, with varying results. Open source drivers, initially developed by individuals and, later, by small companies aiming to attract revenue from disgruntled users that wanted to preserve their investment in hardware devices, proved that the ‘market’ and ‘economics’ arguments were invalid at best (and deeply hypocritical at worst). Some OEMs quickly embraced open source, providing access to their device driver source code; others maintained a binary blob. Others, when their positioning afforded them the option, maintained their limited support policy.

Sadly the allure of SaaS and cloud-based solutions, the gradual conversion of personal computing equipment to ‘appliances’, both through the proliferation of Android and iOS-based devices, through the integration of erstwhile external components (sound cards, networking, I/O interfaces) and the inevitable demotion of activities previously requiring support for device interconnection (printing is an example), has led to the apparent sidelining of this issue, by both consumers and regulators.

There are many major vendors guilty of this. Canon, who limits support to printers and scanners only a few years after they are released. Native Instruments, who ceases to support hardware devices only a mere 5-6 years post release, citing changing APIs in Windows or macOS, even though those devices are extremely simplistic (the Rig Kontrol 2 and 3 are good examples here) and the community might be able to keep providing support for them for years, had the company released the specifications for writing a device driver. Apple and Microsoft itself, the former removing new features when their software runs on older devices, even though said devices were perfectly adequate, the latter requiring the use of a new CPU to run the latest version of Windows 10, again for no good reason.

This type of behaviour, along with vendor lock in, constitutes rent-seeking and is harmful, for all the reasons rent-seeking is harmful, both to the economy, consumers, the environment and competition.

And this is one case where regulators should step in. In the EU the warranty for defects is mandated to be at least 2 years. But there is no mention of support periods for dependent products. Regulators require either longer term support for products sold (explicitly setting minimum terms to the pre-sale specifications put forth by the vendor) or opening up of full, detailed specifications for all parts, components or mechanisms involved in the product(s) involved to the public at no cost for the community (or competitors) to maintain.

As long as the operating framework remains unchanged there is little to no incentive for any vendor to change their ways and start supporting their devices for the long haul.

Ένα από τα μεγάλα προβλήματα στο ελληνικό επιχειρείν είναι αυτό της αξιοπιστίας. Συχνά, κατηγορούμαστε, ως λαός, πως αποφεύγουμε το ρίσκο, πως είμαστε καχύποπτοι και συντηρητικοί στις ενέργειες, τα πλάνα, την γενικότερη δραστηριότητά μας. Και σε έναν μεγάλο βαθμό είναι αλήθεια.

Υπάρχουν όμως και αρκετοί λόγοι που συμβαίνει αυτό: η ελληνική πραγματικότητα είναι γεμάτη από περιπτώσεις που απογοητεύουν και χαρακτηρίζονται από επιπολαιότητα, πλήρη αδιαφορία για την φήμη ή την εμπιστοσύνη που εμπνέει κανείς, περιπτώσεις ‘αρπαχτής’ από τον πιο μικρό επαγγελματία που θα σου πουλήσει ένα ελαττωματικό προϊόν εν γνώσει του και θα αρνηθεί την ευθύνη, μέχρι την μεγάλη επιχείρηση που θα παραβεί βασικούς κανόνες μιας συμφωνίας ή δεν θα πληρώσει για υπηρεσίες και αγαθά που αγόρασε. Δεν είναι όμως όλοι έτσι και μερικές φορές εμφανίζονται εγχειρήματα που επιδεικνύουν καινοτομία και υπόσχονται πρόοδο και αλλαγή, παρά τις αντίξοες συνθήκες. Και σε αυτό το άρθρο θα ήθελα να ασχοληθώ με ένα από αυτά, μια εταιρία που έχει συγκεντρώσει εντελώς αντιφατικές απόψεις γι’αυτήν και που έχει επιτύχει σημαντικά στην αγορά, αλλά παράλληλα, κατά τη γνώμη μου, έχει κάνει και εξακολουθεί να κάνει πολύ σημαντικά λάθη που ίσως της κοστίσουν περισσότερο απ’ότι νομίζει.

Η περίπτωση της Viva

Την εταιρία Viva την παρακολουθώ πολλά χρόνια και είχα την χαρά να γνωρίσω και την βασική ομάδα των ιδρυτών της, με τους οποίους έχω μιλήσει πολλάκις. Είναι άνθρωποι έξυπνοι, που δουλεύουν πολύ και παρά τις συνθήκες κατάφεραν να στήσουν μια πολύ δυναμική εταιρία με παρουσία σε πολλές ‘αγορές’: αυτή της μουσικής, του τουρισμού, των τηλεπικοινωνιών, των εισιτηρίων για θεάματα και, πρόσφατα, των πληρωμών.

Προ αρκετών ετών, στο ξεκίνημά τους στον χώρο των τηλεπικοινωνιών, την επέλεξα τόσο για προσωπικούς όσο και για τους εταιρικούς αριθμούς της Cosmical, καθώς είχε εξαιρετική ποιότητα υπηρεσιών, καλοστημένη υπηρεσία και πολύ ανταγωνιστικές τιμές. Προφανώς η αγορά των αριθμών και υπηρεσιών SIP/VoIP σταδιακά έπαψαν να είναι βασικό αντικείμενο της εταιρίας και έτσι στις 28 Ιανουαρίου 2015 (πριν από περίπου ενάμιση χρόνο) κάποιος στην διοίκηση της εταιρίας επέλεξε να αυξήσει τις τιμές της 3 φορές (300%). Αυτό δεν το έπραξε όμως δίνοντας προειδοποίηση ούτε εξηγώντας τον λόγο που αύξησε τις τιμές, δεν έβγαλε κάποια ανακοίνωση που να δικαιολογεί την αύξηση (π.χ. λόγω αύξησης του δικού της κόστους), αλλά απλά δημοσίευσε τον ‘νέο τιμοκατάλογο’. Η απρόσμενη, ξαφνική, αδικαιολόγητη και τεράστια αύξηση προκάλεσε την αντίδραση αρκετών πελατών της (βλ. για παράδειγμα ένα από τα σχετικά threads στο adslgr.com).

Μια τέτοια ενέργεια, που δεν συνοδεύεται από μια πολύ καλή και πειστική εξήγηση δεν μπορεί να ερμηνευθεί ως καλή πρακτική, αλλά είτε ως λάθος ή — για τους λιγότερο καλοπροαίρετους — πιθανόν μια προμελετημένη κίνηση σταδιακής απομάκρυνσης από μια αγορά στην οποία η εταιρία μάλλον δεν βλέπει μελλοντικά κέρδη. Είναι προφανώς δικαίωμα της κάθε εταιρίας να ορίζει τις τιμές των υπηρεσιών της όπως επιθυμεί (εφόσον το νομικό πλαίσιο του κλάδου/τομέα της το επιτρέπει), όμως αμφιβάλλω για το πόσο έξυπνο είναι αυτό: όταν παρέχεις μια μόνιμη, σταθερή υπηρεσία στην οποία βασίζονται οι πελάτες σου σε βάθος χρόνου, σε αντίθεση με μια ‘βραχυχρόνια’ (ή ακόμη και στιγμιαία) υπηρεσία, όπως π.χ. η πώληση ενός εισιτηρίου, είναι σημαντικό να διατηρείς την φήμη, την αξιοπιστία και την εμπιστοσύνη που σου έχουν οι πελάτες σου, αποφεύγοντας τις δυσάρεστες εκπλήξεις, ή τέλος πάντων κάνοντας την υπηρεσία όσο πιο προβλέψιμη γίνεται. Θα μπορούσε να πει κανείς πως οι τηλεπικοινωνίες είναι μια τέτοια υπηρεσία.

Ιστορικά όμως μια άλλη υπηρεσία είναι αυτή που εξ’ορισμού εδράζεται στην εμπιστοσύνη: η τραπεζική. Μια τράπεζα, στις ημέρες μας ειδικά, δεν εμπορεύεται χρήμα — αυτό μάλλον της λείπει. Κυρίως εμπορεύεται εμπιστοσύνη. Απορώ λοιπόν, ελλείψει όχι απλώς πειστικής αλλά οποιασδήποτε εξήγησης από την πλευρά της Viva, με ποιό κριτήριο αυξήθηκαν οι τιμές σε μια υπηρεσία της — αυτήν των υπηρεσιών τηλεπικοινωνιών — με έναν τόσο άκομψο και δυσάρεστο τρόπο που προδίδει την εμπιστοσύνη των πελατών της, που καταστρέφει την αξιοπιστία της στην αγορά ως ένας σταθερός και σοβαρός πάροχος υπηρεσιών, όταν η ίδια εταιρία προσπαθεί με νύχια και με δόντια να αποδείξει την αξία της σε έναν χώρο όπου η εμπιστοσύνη είναι ο πιό βασικός παράγοντας και ταυτόχρονα υπάρχει τεράστιο έλλειμμα αυτής από τους συστημικούς παίκτες τους οποίους καλείται να ανταγωνιστεί. Αν μη τι άλλο εγώ θα έκανα ό,τι μπορούσα για να αυξήσω την εικόνα της εταιρίας ως σοβαρή και να εμπεδώσω στο μυαλό των καταναλωτών (αλλά πρωτίστως των επαγγελματιών) στους οποίους απευθύνομαι την απόλυτη και ακλόνητη πεποίθησή μου να γίνω και να παραμείνω ένας σταθερός και αξιόπιστος συνεργάτης και όχι μια εταιρία που συνηθίζει να ‘ανοίγεται’ σε νέους κλάδους για μερικά χρόνια, ‘πηδώντας’ από τον ένα στον άλλο σε αναζήτηση γρήγορου και μεγάλου κέρδους.

Κι εδώ ερχόμαστε στο ζητούμενο. Με την οικονομία σε κρίση και τις σαθρές συνθήκες που μας έφτασαν εδώ, κατά πολλούς οι τράπεζες είναι εντελώς ανεπαρκείς για την σύγχρονη οικονομία, αρκούμενες στο να αναμασάνε διεθνή buzzwords τύπου ‘fintech’ και να σπαταλούν εκατομμύρια σε εξαιρετικά κακά προγράμματα επιβράβευσης, κιτς διαφημίσεις και εφήμερες αναλαμπές επιφανειακού εκσυγχρονισμού (βλ. ο μαραθώνιος των POS), ενώ παράλληλα συνεχίζουν να προσφέρουν εξαιρετικά λίγα σε μια οικονομία και κοινωνία που καταρρέει, αφιερώνοντας τεράστιο μέρος του χρόνου και των πόρων τους στον (είμαι βέβαιος πολύ δυσάρεστο) χώρο των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων. Και αυτό νομίζω συνοπτικά εξηγεί γιατί η Viva, και η κάθε αντίστοιχη εταιρία που επενδύει και μπαίνει σε αυτόν τον χώρο, με σαφώς μεγαλύτερη δυναμική καινοτομίας και ανανέωσης από τους υφιστάμενους παίκτες, θα έπρεπε να έχει ως πρωτεύουσα μέριμνα της την ενίσχυση εικόνα της ως αξιόπιστο συνεργάτη, τόσο των καταναλωτών όσο και των επαγγελματιών. Και αυτό σημαίνει όχι απλά να προσφέρει καινοτόμες υπηρεσίες αλλά να προσφέρει όσο το δυνατόν μεγαλύτερες εγγυήσεις και να προβάλλει την εικόνα της ακλόνητης σταθερότητας και εμπιστοσύνης.

Αυτό δεν συνάδει με μια εταιρία που, χωρίς προειδοποίηση, εν μια νυκτί, τριπλασιάζει τις τιμές της στις υπηρεσίες τηλεπικοινωνιών (και που, γενικότερα, έχει αφήσει να παρακμάζουν καθώς μάλλον δεν της ‘βγάζουν’ πλέον αρκετά χρήματα για να ασχοληθεί). Ή, για παράδειγμα — τουλάχιστον μέχρι πρόσφατα — που αναγκάζει τους πελάτες της είτε να χρησιμοποιούν το ‘πορτοφόλι’ της ή να πληρώνουν 3 ευρώ επιπλέον προμήθεια (που αν και μάλλον νόμιμο, δημιουργεί σοβαρές αμφιβολίες για τις προθέσεις της εταιρίας), ή που ζητά ‘φιλοδώρημα’ από τον καταναλωτή κατά την αγορά εισιτηρίων (που σίγουρα υπολείπεται της απαραίτητης σοβαρότητας). Σίγουρα τα παραπάνω, ανεξάρτητα από το εάν υπάρχει εμπορικό, νομικό ή όποιο άλλο έρεισμα γι’αυτά, δεν δίνουν την εικόνα ενός αξιόπιστου, σταθερού συνεργάτη, ενός σοβαρού νέου παίκτη που δεν ζητά απλώς την προσοχή σου για 5′ και €20 στα πλαίσια της πώλησης ενός εισιτηρίου συναυλίας ή θεάτρου, αλλά ζητά και προσπαθεί να κερδίσει την εμπιστοσύνη σου για πολλά χρόνια και πιθανόν το μεγάλυτερο μέρος των εσόδων που θα έχεις αυτά τα χρόνια για να σου προσφέρει υπηρεσίες εκκαθάρισης ηλεκτρονικών πληρωμών. Και μπορεί ίσως ένας καταναλωτής εύκολα να συγχωρήσει την παραπάνω επιπολαιότητα και έλλειψη σοβαρότητας, αλλά φοβάμαι πως οι επιχειρήσεις και οι επαγγελματίες δεν θα τα συγχωρήσουν τόσο εύκολα.

Και είναι κρίμα, γιατί από πολλές απόψεις η Viva είναι μια από τις λίγες εταιρίες που πραγματικά έχουν καινοτομήσει στην Ελλάδα στον χώρο του ηλεκτρονικού επιχειρείν τα τελευταία χρόνια, με μεγάλη δυναμική και μέγεθος που θα μπορούσε, με σωστή εκτέλεση, να φέρει μεγάλες αλλαγές και πιστεύω πως χρειαζόμαστε τέτοια εγχειρήματα – που όμως για να επιτύχουν σε βάθος χρόνου θα πρέπει να πείθουν ακόμη και τον πιο σκεπτικό και επιφυλακτικό παρατηρητή. Όχι μόνον για την καινοτομία τους — και όσα αυτή επιφέρει — αλλά για την αξιοπιστία τους, την διάρκεια και την σταθερότητά τους. Αυτό, για εμένα, είναι το βασικό πρόβλημα της Viva, και πολλών άλλων εταιριών στην Ελλάδα, σήμερα και αυτό που θα ήθελα να δω να αλλάζει.

Αν ταξιδέψατε σε κάποιο απο τα ελληνικά νησιά φέτος με ένα 4G smartphone μάλλον θα διαπιστώσατε πως η ταχύτητα μεταφοράς των δεδομένων από και προς τη συσκευή σας ήταν εντυπωσιακά μεγάλη. Στην πραγματικότητα συχνά ξεπερνούσε τα 60Mbps downstream/15Mbps upstream.

Ταχύτητες εντυπωσιακές, ιδιαίτερα όταν λαμβάνει κανείς υπόψη το αρχιπέλαγος των ελληνικών νησιών, τις αποστάσεις, τα όρη κ.ο.κ. Οι επενδύσεις στην αγορά της κινητής τηλεφωνίας την τελευταία δεκαετία, παρά την ολιγοπωλιακή κατάσταση της αγοράς, αποδίδουν καρπούς. Την ίδια στιγμή η κατάσταση των (ενσύρματων) ευρυζωνικών συνδέσεων σε συνδυασμό με τις αστείες διαφημίσεις VDSL του ΟΤΕ, που κατακλύζουν διαδίκτυο – αλλά φαντάζομαι και στα υπόλοιπα μέσα ενημέρωσης που δεν παρακολουθώ – είναι τραγική.

Βασικός λόγος που οι παρεχόμενες υπηρεσίες ευρυζωνικών συνδέσεων στη χώρα μας είναι χαρακτηριστικά κακές, στον πάτο της κατάταξης μεταξύ των χωρών της ΕΕ15 και κάτω του μέσου όρου στην ευρύτερη κατάταξη των ΕΕ28, είναι η έλλειψη ανταγωνισμού. Για τον ίδιο λόγο παρατηρούμε πως οι σύγχρονες ευρυζωνικές συνδέσεις βασισμένες σε οπτικές ίνες, είτε αυτές φτάνουν μέχρι τη καμπίνα/καφάο του παρόχου (FTTC, βλ. VDSL2) είτε μέχρι το σπίτι (FTTB, FTTH), συνδέσεις που παρέχουν δηλαδή τουλάχιστον 30Mbps downstream στους συνδρομητές τους και συχνά αποκαλούνται NGA, ή Συνδέσεις Νέας Γενιάς, στην Ελλάδα είναι ελάχιστες και ιδιαίτερα ακριβές για το ελληνικό πορτοφόλι.
»

Η Ελλάδα παραλύει. Ο πανικός έχει ήδη αρχίσει να τρυπώνει στην καθημερινότητά των Ελλήνων. Αύριο καλούμαστε να απαντήσουμε σε ένα παραπλανητικό ερώτημα. Ένα άτοπο ερώτημα. Ένα διχαστικό ερώτημα. Ένα ερώτημα χωρίς ουσιαστικό περιεχόμενο, για μια κακή πρόταση που δεν υφίσταται πλέον, που έχει ήδη αντικατασταθεί από δύο νεότερες προτάσεις, επίσης κακές. Προτάσεις ελλιπείς, που δεν λύνουν το πρόβλημα του υπέρογκου χρέους, της ύφεσης, των κύριων παθογενειών του ελληνικού κράτους. Που δεν λύνουν ούτε τα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε αλλά ούτε αυτά που θα αντιμετωπίσουμε τις επόμενες δεκαετίες, όταν το 60% αυτών των ‘νέων άνεργων’ γίνει η βασική παραγωγική ομάδα του τόπου.

Και έτσι απαντάμε. Διχαστικά, βλακωδώς, με πάθος, χωρίς σκέψη. Παίρνουμε θέση στα στρατόπεδα της βλακείας, τα προϊόντα μιας τραγικής διαπραγμάτευσης από μια άπειρη και επικοινωνιακά ανίκανη κυβέρνηση. Το δημοψήφισμα έγινε για πολλούς λόγους, πολλοί από τους οποίους λίγο έχουν να κάνουν με την Ευρώπη, και περισσότερο με τις εσωτερικές ισορροπίες στη συγκυβέρνηση και τις διαφορετικές φράξιες της.

‘Όχι’, “για την αξιοπρέπεια”, ίσως και για την εκδίκηση. Εκδίκηση απέναντι στους ανάλγητους, άπληστους, απάνθρωπους Ευρωπαίους που προτιμούν το μαύρο μελάνι από το κόκκινο ακόμη κι όταν η κοινωνία ολόκληρη ματώνει. Αλλά και τους διεφθαρμένους, μύωπες πολιτικούς των τελευταίων 40 ετών. Μόνο που το Όχι λίγο έχει να κάνει με την ανύπαρκτη πρόταση στην οποία αναφέρεται. Όταν απαντάς σε ένα ανόητο, ασαφές ερώτημα, και ο αποδέκτης της απάντησής σου, οι συνομιλητές σου, εχθροί και φίλοι, σύσσωμοι σε προειδοποιούν για τη σημασία του, απαντάς γι’αυτήν, όχι για τους λόγους που εσύ πιστεύεις ή φαντάζεσαι: ο συμβολισμός αλλάζει. Λίγο έχει να κάνει με τη διαπραγμάτευση που θέλει να επικοινωνήσει η κυβέρνηση. Λίγο έχει να κάνει με την ‘βούληση του ελληνικού λαού’. Το Όχι αφορά την Ευρώπη. Πολλοί από τους φανατικότερους οπαδούς του Όχι το λένε ανοιχτά άλλωστε. Επιθυμούν έξοδο. Όχι μια βελούδινη, κοινή συναινέσει έξοδο από την Ευρωζώνη, “γιατί δεν φαίνεται να δουλεύει για την Ελλάδα”. Μια άτακτη έξοδο από την Ευρωζώνη και πιθανόν την Ευρωπαϊκή Ένωση, μια ρήξη. Μια επίθεση καμικάζι που θα μας σκοτώσει αλλά θα λαβώσει και τους εχθρούς. Καταστροφική εκδίκηση με εθνικιστικό πρόσημο.

»

1η Μαΐου. Ο ήλιος λάμπει στην Αθήνα, κι’όμως η διάχυτη κατήφεια τείνει να χρονίσει στην ελληνική πρωτεύουσα. Προϊόν δεκαετιών οικονομικής εξάρτησης και δανεικών, ψευδούς ευφορίας, παράλογων προσδοκιών και απαιτήσεων, κάκιστης διαχείρισης και αδιαφορίας σε συνδυασμό με ένα παγκόσμιο οικονομικό σύστημα που πλέον στερείται οποιασδήποτε ηθικής ή λογικής βάσης, δύσκολα θα μπορούσαν να είχαν διαφορετικό αποτέλεσμα. Στα χρόνια της αλόγιστης οικονομικής μέθης στην Ελλάδα, της εννιαετίας 2000 – 2009, η κυβέρνηση Καραμανλή είχε επιχειρήσει (αποτυχημένα) μια πρώιμη απελευθέρωση της παραγωγής και διάθεσης του ηλεκτρικού ρεύματος, ταυτόχρονα με την επιδότηση και ενίσχυση όσων ήθελαν να επενδύσουν σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ).

Εκείνη την εποχή, οι ΑΠΕ για τους περισσότερους είχαν μια ιδιαίτερα ελαφρά σημασία. Το ευρύ κοινό τις αντιμετώπιζε σαν ένα οικολογικό ανέκδοτο, ένα πολιτικό παιχνίδι, μια ανούσια παρένθεση, έναν ακόμη ‘τρόπο να φάνε κάποιοι λεφτά’ κ.ο.κ. Κάποιοι άλλοι, διακρίνοντας την οικονομική ευκαιρία, τις είδαν απλά σαν ένα επενδυτικό όχημα που θα τους απέφερε περισσότερα από άλλα, “με την εγγύηση του δημοσίου” και του ηλίου ή του ανέμου.
»