Διαβάζω από τον Παναγιώτη πως μια ομάδα παιδιών από το νησί του Αγίου Ευστρατίου (39.522°N,25.002°E) έχει φτιάξει blog όπου δηλώνει την επιθυμία της για ευρυζωνική πρόσβαση στο διαδίκτυο.
Θα έλεγε κανείς πως στην Ελλάδα του 2008 θα έπρεπε τουλάχιστον να υπάρχει μια σχετικά καλή τηλεπικοινωνιακή υποδομή μεταξύ της ηπειρωτικής χώρας και των νησιών. Κι’όμως, ενώ η διείσδυση της ευρυζωνικότητος προχωρά στις μεγάλες μεγαλουπόλεις (έστω με αργά και άτσαλα βήματα) τα νησιά βρίσκονται σε μια σαφώς δυσχερέστερη κατάσταση απ’ότι βρισκόντουσαν προ τετραετίας: Σήμερα, τρισήμισι χρόνια μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας, τα δρομολόγια των πλοίων σε ακριτικά νησιά έχουν περιορισθεί αισθητά (ή διακοπεί) καθώς αρκετές κρατικές επιχορηγήσεις σταμάτησαν ή μειώθηκαν σε βαθμό οικονομικά ασύμφορο. Πως να σχολιαστεί ή απαιτηθεί η ευρυζωνική διασύνδεση των νησιών στο διαδίκτυο, όταν η φυσική διασύνδεσή τους — σαφώς κρισιμότερης σημασίας από την ψηφιακή — πάσχει σε τέτοιο βαθμό;
Προφανώς, παρ’ότι μη συγκρίσιμο με την φυσική συνδεσιμότητα των νησιών της Ελλάδος με την υπόλοιπή χώρα, το ζήτημα της διασύνδεσης των απομακρυσμένων περιοχών της χώρας με το διαδίκτυο είναι μείζονας σημασίας. Αφ’ενός επιτρέπει αρχικά την εξοικείωση και μετέπειτα την εκμετάλλευση των υπηρεσιών που προσφέρει αυτό τόσο στα παιδιά όσο και σε ενήλικους. Αφ’ετέρου, βοηθά στη μόρφωση, την διασκέδαση, το επιχειρείν. Τέλος, αποτελεί μέσο που σε σημαντικό βαθμό ξεπερνά τα προβλήματα εφοδιασμού των ακριτικών περιοχών (βλ. αποστολή βιβλίων, ενημερωτικού/μορφωτικού υλικού).
Με φόντο τα απομονωμένα νησιά της χώρας, είναι βέβαιο πως το ενδιαφέρον των κυβερνήσεων όσο και του ιδιωτικού τομέα για παροχή βιώσιμων ευρυζωνικών συνδέσεων στα νησιά αυτά είναι μηδαμινό. Μέχρις ότου η τεχνολογία ασύρματης δικτύωσης (βλ. WiMax) καταστεί προσιτή και οικονομικά οφέλιμη για τους μεγάλους οργανισμούς που θα την αξιοποιήσουν η κατάστασή δε φαίνεται να μπορεί να βελτιωθεί, τουλάχιστον όχι από τους επίσημους, θεσμικούς φορείς.
Όμως φαίνεται πως ξεχνούμε πως δε χρειάζεται η συμμετοχή ούτε της κυβέρνησης ούτε μεγάλων εμπορικών οργανισμών για να επιτευχθεί η ζεύξη αρκετών από αυτών. Αρκεί ένα σχετικά μικρό κεφάλαιο (σίγουρα ελάχιστο σε σχέση με τα κεφάλαια που διαχειρίζονται οι δήμοι των περιοχών αυτών) και η τεχνογνωσία κάποιων εθελοντών ώστε να υπάρξει μια ασύρματη διασύνδεση αρκετών περιοχών εντός και μεταξύ των νησιών της Ελλάδος στη μπάντα των 2.4GHz και 5GHz και με τεχνολογία 802.11b ή 802.11a.
Μια ιδιαίτερα εντυπωσιακή προσπάθεια που μου έμεινε είναι αυτή της ζεύξης Μαρόκου-Ισπανίας, μέσω 802.11b και grid parabolic κεραιών το καλοκαίρι του 2004, μια ζεύξη που διέσχισε τα στενά του Γιβραλτάρ, μια απόσταση 32.5χλμ. και αποτέλεσε τη πρώτη ασύρματη διασύνδεση της Ευρώπης με την Αφρική. Η προσπάθεια, που έγινε ιδιαίτερα γνωστή μετά τη δημοσιοποίησή της στο Slashdot την εποχή εκείνη, πραγματοποιήθηκε — στο μεγαλύτερο μέρος — από άτομα και όχι επιχειρήσεις, και κόστισε πολύ λίγο επιτρέπωντας τη πρόσβαση στο διαδίκτυο σε ‘απομακρυσμένα’ σημεία στο Μαρόκο. Πολλές τεχνικές και μη πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στο δικτυακό τόπο του έργου.
Παρ’ότι η γεωγραφία πολλών νησιών δεν προσφέρεται για εγκατάσταση και λειτουργία τέτοιας υποδομής (π.χ. υπάρχουν πολλά βουνά, δεν υπάρχει line of sight, οι αποστάσεις είναι αρκετά μεγάλες) σε πάρα πολλές περιπτώσεις απομακρυσμένα χωριά θα μπορούσαν να συνδεθούν με τις πρωτεύουσες των νησιών και σε κάποιες ολόκληρα νησιά θα μπορούσαν να συνδεθούν μεταξύ τους —- συνδέσεις WiFi με κατευθυντικές κεραίες έχουν επιτευχθεί σε αποστάσεις μεγαλύτερες των 70 χιλιομέτρων χωρίς ενίσχυση του σήματος. Συγκριτικά, δεδομένης της ύπαρξης καταυλισμού (κάτι το οποίο δε γνωρίζω) πολλά νησιά — συμπεριλαμβανομένου του Αγ.Ευστρατιόυ — θα μπορούσαν πιθανόν να συνδεθούν με γειτονικά (π.χ. τη Λήμνο στη συγκεκριμένη περίπτωση) μέσω WiFi, με εμπορικό και άμεσα διαθέσιμο εξοπλισμό, το κόστος του οποίου δε ξεπερνά σε καμία περίπτωση τα 500-600 ευρώ (και για τις δύο πλευρές).
Ένα τεράστιο mesh δίκτυο εντός και μεταξύ των νησιών της Ελλάδος είναι ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον εγχείρημα και ίσως αποτελούσε καταλυτική προσπάθεια για τη διασύνδεση αρκετών δυσπρόσβατων, ακριτικών περιοχών της χώρας. Δυστυχώς, παρ’τι το κράτος αλλά και οι λιγοστοί τηλεπικοινωνιακοί φορείς της χώρας μας δεν έχουν ούτε τη διάθεση, την ικανότητα αλλά ούτε και κανένα κίνητρο ώστε να ασχοληθούν (παρ’ότι είναι υποχρέωση τους), φαντάζομαι πως υπάρχει έλλειψη ενδιαφέροντος και από τα πανεπιστήμια αλλά και — τελικά — τους κατοίκους των περιοχών αυτών κάτι αρκετά θλιβερό όχι μόνον ως δείγμα τεχνολογικής και πολιτισμικής παιδείας αλλά και για τα (λιγόστά έστω) παιδιά αυτά στα ακριτικά νησιά της χώρας που παρά τη θέλησή τους αδυνατούν να έχουν τις υπηρεσίες που τους αξίζουν. Τις υπηρεσίες που αξίζουν σε όλους.