Γράφει το σχετικό άρθρο του BBC:
But to meet targets on renewable energy, the scientists say a grid is required that will take energy from the areas with an abundance of sun, wind and tidal power to those without.
Βρίσκω την ιδέα αρκετά ενδιαφέρουσα αλλά κυρίως στρατηγικά άρτια και ουσιαστικότερη, πέραν του συνηθισμένου, της αλλοτριωμένης εγχώριας σκέψης σε ό,τι αφορά την ευρύτερη ενεργειακή πολιτική της Ευρώπης αλλά και τις προοπτικές της Ελλάδος: μια μικρή χώρα με σημαντικές κοινωνικές και οικονομικές προκλήσεις που προέρχονται τόσο από τη γεωγραφία της, τον ‘πολιτισμό’ της, τα βαθιά ριζωμένα προβλήματά σε θεσμούς, νόμους και νοοτροπία όσο και από τη θέση της στην ΕΕ. Μια χώρα που τυγχάνει ιδιαίτερα ευνοϊκών χαρακτηριστικών που δυνητικά θα μπορούσαν να τη κάνουν πρωτοπόρα στον χώρο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας καθώς και βασικό εξαγωγέα ενέργειας στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Ας δούμε όμως τα νούμερα: Με σαφώς μικρότερες ενεργειακές ανάγκες τον χειμώνα από τις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, λόγω του Μεσογειακού κλίματος και των ήπιων χειμώνων, και συνάμα τεράστιο δυναμικό ανανεώσιμων πηγών ενέργειας [βλ. π.χ. εδώ για μια γρήγορη περιγραφή του ηλιακού ενεργειακού δυναμικού της χώρας, PDF], ο τομέας της ενέργειας θα μπορούσε κάλλιστα να αποτελέσει βασικό καταλύτη ανάπτυξης και βελτίωσης της ελληνικής επαρχίας αλλά και της οικονομίας την επόμενη εικοσαετία.
Εδώ και δυο περίπου χρόνια και μέχρι πολύ πρόσφατα η ανάπτυξη στον χώρο των ΑΠΕ είχε ‘παγώσει’, κυρίως λόγω του κακού προγραμματισμού της από τις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ. Βασικός λόγος γι’αυτό ήταν το μεγάλο ενδιαφέρον επενδυτών, οι σημαντικές προϋποθέσεις που — ούτως ή άλλως — καθιστούν την υλοποίηση μεγάλων επενδυτικών σχεδίων χρονοβόρα και η ευρεία έλλειψη οργάνωσης και υποδομών από τη πλευρά του κράτους και — κυρίως — της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας [ΡΑΕ] έκαναν αδύνατη την επεξεργασία των αιτήσεων και την αδειοδότηση των εγκαταστάσεων αυτών. Μόλις με τον Νόμο 3734/09 τροποποιήθηκε σχετικά η διαδικασία αξιολόγησης των αιτήσεων με προσδιορισμό χρονοδιαγράμματος, το ύψος των επιχορηγήσεων αλλά και τη τιμή αγοράς της ηλεκτρικής ενέργειας.
Παράλληλα, μόλις τον περασμένο Μάιο το Υπουργείο Ανάπτυξης έκανε τα πρώτα βήματα για την διευκόλυνση εγκατάστασης φωτοβολταϊκών [μέχρι 10KW] σε ταράτσες και στέγες σπιτιών, μέτρα απαραίτητα αλλά δυστυχώς ανεπαρκή όταν μιλάμε για μια χώρα που το 50% του πληθυσμού κατοικεί σε πολυκατοικίες συγκεντρωμένες στο 4% της επικράτειας και για την υλοποίηση των παραπάνω απαιτείται [και μετά την επιδότηση] ένα σημαντικό κεφάλαιο για το οποίο θα πρέπει να συμφωνήσουν αρκετοί, πιθανόν εντελώς ανενημέρωτοι, ενδεχομένως αρνητικοί ως προς την γενικότερη ιδέα, συνιδιοκτήτες.
Κι’όμως, είτε διανεμημένή ή συγκεντρωμένη σε μεγάλα πάρκα, η χρήση φωτοβολταϊκών [συμπεριλαμβανομένων των ‘συγκεντρωτικών φωτοβολταϊκών‘ που υπόσχωνται ιδιαίτερα μεγάλη απόδοση με χαμηλότερο κόστος] καθώς και αιολικών πάρκων σε στρατηγικά σημεία που σέβονται το περιβάλλον, τα τοπικά οικοσυστήματα αλλά — σε κάποιο βαθμό — και την αισθητική, αποτελούν βασικούς μηχανισμούς οι οποίοι θα μπορούσαν να οδηγήσουν — σε σχετικά μικρό διάστημα — στην ‘οικονομική’ αυτονομία πολλών νησιών αλλά παράλληλα να αποτελέσουν πηγή εισοδήματος και ανάπτυξης σε αυτούς τους τόπους, ιδιαίτερα εαν η επιδότηση αυτών των εγκαταστάσεων μπορούσε να συσχετιστεί με την ευρύτερη υποστήριξη της τοπικής οικονομίας. Ας σημειωθεί πως σήμερα η Ελλάδα έχει από τις καλύτερες τιμές πώλησης ‘καθαρής’ ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη, ενώ παράλληλα κάποιες από τις πλέον δύσκολες συνθήκες επένδυσης στις τεχνολογίες αυτές.
Η εκμετάλλευση των πλεονεκτημάτων που απορρέουν από τα περιβαλλοντικά της Ελλάδος, το υψηλό ενεργειακό δυναμικό της και τη γεωγραφία της δεν περιορίζεται όμως στον χώρο της παραγωγής ενέργειας. Μόλις εχθές ξεκίνησε το πρόγραμμα ‘Αλλάζω ΚΛΙΜΑτιστικό‘ του Υπουργείου Ανάπτυξης, το οποίο επιδοτεί κατα 35% την απόσυρση ‘παλαιών’ κλιματιστικών και την αντικατάστασή τους με νέα, ενεργειακής κλάσης Α και Α+. Η υλοποίηση φαίνεται πως ευνοεί τους καταναλωτές και είναι ιδιαίτερα απλή και προσιτή. Όπως και τα μέτρα των αρμόδιων υπουργείων στον τομέα της παραγωγής ενέργειας όμως, αποτελεί μια βραχυπρόθεσμη, περιορισμένης απόδοσης ρύθμιση που μετριάζει περιθωριακά την κατανάλωση ενέργειας χωρίς να βοηθά ιδιαίτερα ούτε το περιβάλλον ούτε την οικονομία.
Με άλλα λόγια, η αντιμετώπιση της ενεργειακής και οικολογικής πρόκλησης απαιτεί μια ολιστική προσέγγιση που θα συνδυάζει τη παραγωγή ενέργειας, την δόμηση, τον σεβασμό και προστασία του περιβάλλοντος αλλά και την εφαρμογή της νομοθεσίας. Η ρύθμιση για τα κλιματιστικά, όπως και αυτή για τα φωτοβολταϊκά στις ταράτσες, παρ’ότι ευχάριστα και σαφώς ευπρόσδεκτα μέτρα, δεν παρέχουν βασικές, ολιστικές λύσεις στα επι μέρους ζητήματα. Όπως τα φωτοβολταϊκά στις ταράτσες είναι ασύμφορη λύση για τους λόγους που περιέγραψα παραπάνω, έτσι και το ‘Αλλάζω ΚΛΙΜΑτιστικό’ αποτελεί βραχυπρόθεσμη μυωπική λύση στο βασικό ζήτημα της ψύξης των κτηρίων: ένα πολύ μεγαλύτερο ζήτημα που πολλές Ευρωπαϊκές χώρες αλλά και πολιτείες των ΗΠΑ με σαφώς μικρότερο ενεργειακό ηλιακό δυναμικό, όπως λόγου χάρη η Γερμανία, εδώ και κάποια χρόνια αντιμετωπίζουν με χρήση ηλιακών κλιματιστικών [βλ. Absorption Heat Pumps], συνδυασμό χρήσης συμβατικών κλιματιστικών με μικρές φωτοβολταϊκές μονάδες ή άλλων θερμικών μηχανισμών βασισμένων στην ηλιακή θερμότητα, πολύ συχνά στα πλαίσια σωστού βιοκλιματικού σχεδιασμού κτηρίων [ροή αέρα, παράθυρα με κρύσταλλα χαμηλής εκπομπής (low-e) κλπ.]. Λύσεις που ομολογουμένως θα έπρεπε να επιβάλλονται σε νεοδόμητα κτήρια, να επιδοτούνται να γίνονται εύκολες και άμεσες στην εφαρμογή τους. Αντίθετα αρκούμαστε σε λύσεις που, ενώ με βεβαιότητα θα βοηθήσουν άμεσα πολλούς συμπολίτες μας αλλά και θα μειώσουν για κάποια GWh τη εθνική κατανάλωση, αποτυγχάνουν στην δημιουργία των υποδομών, των θεμελίων και των βασικές προϋποθεσεων που απαιτούνται για μια βιώσιμη ανάπτυξη της Ελλάδος μέχρι το 2030.
Όμως συχνά η ρυθμίσεις και τα μέτρα που λαμβάνουν οι πολιτικοί, όσο καλοπροέραιτα κι αν είναι, αποτελούν προϊόν μιας πολιτικής ζύμωσης, μιας διαδικασίας κατά την όποία ο μακροπρόθεσμος σχεδιασμός ενδεχομένως να παίρνει δεύτερη θέση πίσω από το άμεσο κοινωνικό όφελος [π.χ. το όφελος της αντικατάστασης των κλιματιστικών με νέων, χαμηλότερης κατανάλωσης], ή — ίσως πιο συχνά συναντώμενο — το άμεσο πολιτικό κέρδος.
Images by Daleberts/flickr.com and Philomythus/flickr.com used under a Creative Commons licence