Η δικτυακή ουδετερότητα είναι ένα ζήτημα που φέρνει κοντά πολύ κόσμο που κατανοεί την αξία της ελευθερίας του επιχειρείν, της έκφρασης και της επικοινωνίας στο διαδίκτυο, ανεξαρτήτως της ευρύτερης ιδεολογίας του και πολιτικών θέσεων.
Θεωρητικά, η βέλτιστη προσέγγιση στο θέμα της ουδετερότητας — και με την οποία τείνω να συμφωνήσω — θέλει τη πολιτεία να εξασκεί ουσιαστικά τον ρόλο του ρυθμιστή και μετέπειτα να αφήνει την αγορά να λειτουργήσει όπως αυτή μπορεί. Πρακτικά κάτι τέτοιο είναι αδύνατο, καθώς η αγορά των τηλεπικοινωνιών είναι σαφώς ολιγοπωλιακή, με ελάχιστους συμμετέχοντες, λιγότερους κυρίαρχους και φοβερά εμπόδια εισόδου για νέες επιχειρήσεις. Στη πράξη οι πολιτικοί διεθνώς παίρνουν θέση συμμαχώντας είτε με τη Μεγάλη_Βιομηχανία είτε με τα συμφέροντα και επιθυμίες του κόσμου, όμως στην Ευρωπαϊκή Ένωση παρατηρείται κάτι διαφορετικό: μια ισορροπημένη, διπλωματική ίσως και εν γένει αόριστη φλυαρία που ευελπιστεί να καθησυχάσει τόσο τους πολίτες που αγαπούν, εργάζονται και βασίζονται στο διαδίκτυο για την ενημέρωση, επικοινωνία, ψυχαγωγία και επιμόρφωσή τους, αυτούς που μέχρι σήμερα λατρεύουν την ελευθερία που η άναρχη δομή του τους παρέχει και, στον αντίποδα, τις μέχρι σήμερα εύπορες και δικτυωμένες πολυεθνικές επιχειρήσεις που βλέπουν σε αυτή την ελευθερία το μεγαλύτερο εμπόδιο για ακόμη μεγαλύτερο κέρδος.
Το πρόσφατο Telecoms Package μπορεί να απασχόλησε πολλούς στο διαδίκτυο τους τελευταίους μήνες — στην Ελλάδα, εν πολλοίς λόγω της επίσκεψης κάποιων από εμάς στις Βρυξέλλες στις αρχές του Σεπτεμβρίου με βασικό θέμα την ιδιωτικότητα στο διαδίκτυο και την ελευθερία έκφρασης· στο εξωτερικό γιατί υπάρχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον και επαφή με τη πραγματικότητα απ’ότι στη χώρα μας — συμπεριλαμβάνει την οδηγία 2002/22/EC που συμπεριλαμβάνει τη τροποποίηση του εξής άρθρου (22.3). Το άρθρο, όπως κατέληξε μετά την αρχική πρόταση της Επιτροπής, τις τροποποιήσεις του Κοινοβουλίου, μετά από διαβούλευση με μεγάλες επιχειρήσεις του χώρου (βλ. Google) και — τελικά — της Γαλλικής προεδρίας έχει ως εξής:
In order to prevent degradation of service and hindering or slowing of traffic over networks, and to ensure that the ability of users to access or distribute lawful content or to run lawful applications and services of their choice is not unreasonably restricted, Member States shall ensure that national regulatory authorities are able to set minimum quality of service requirements on undertakings providing public communications networks.
The Commission may, having consulted the Authority, adopt technical implementing measures concerning minimum quality of service requirements to be set by the national regulatory authority on undertakings providing public communications networks.
Σύμφωνα με τον Andrew Orlowski, η παραπάνω παράγραφος είναι το αποτέλεσμα των προσπαθειών του Google για διανομή της απόφασης στους εθνικούς ρυθμιστές των κρατών-μελών (αντί για μια κεντρική και συμπαγή οδηγία που θα κάλυπτε όλα τα κράτη μέλη) και τον συμβιβασμό της Γαλλικής Προεδρίας που επιθυμούσε να κρατήσε τη πιθανότητα προσδιορισμού των ‘ελάχιστων προϋποθέσεων ποιότητας της υπηρεσίας’ κεντρικά από την Επιτροπή.
Με τις τροποποιήσεις αυτές η Ευρωπαϊκή Ένωση (στον ρόλο του Κράτους-Ρυθμιστή) εισέρχεται δυναμικά στο θέμα “Δικτυακή Ουδετερότητα”. Υιοθετεί — όπως τόσες άλλες φορές — λόγο αόριστο και επικίνδυνο (‘lawful content’, ‘lawful applications’, ‘unreasonably restricted’, ‘minimum quality of service’). Παρά την επιρροή της Google και τα εμπόδια που αυτομάτως τοποθετούνται με την διανομή της απόφασης στις εθνικές αρχές, υπάρχει σαφής κίνδυνος περιορισμού των ελευθεριών και απόδοσης που απολαμβάνουμε σήμερα στο διαδίκτυο και πιθανόν να σηματοδοτήσει (εφ’όσον επιτραπεί η κατάχρηση της Οδηγίας) την αρχή του τέλους της πιο πετυχημένης έκφανσης αναρχίας στην ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού μέχρι σήμερα, το διαδίκτυο, για το μισό δισεκατομμύριο Ευρωπαίους που ζούν και εργάζονται στη Γηραιά Ήπειρο. Κλείνωντας παραθέτω το παρακάτω απόσπασμα από το άρθρο του Orlowski που εύστοχα αλλά συνάμα συνοπτικά περιγράφει τη κατάσταση και σκιαγραφεί τις ανησυχίες που η εν λόγω ρύθμιση επιφέρει:
One of the paradoxes of regulating freedom is that once it’s written down, we discover we have less than we had before. From the successful anarchy we have today, the scramble is now on to define “Lawful Applications”, and “Non Discriminatory” network management, which open up a Pandora’s Box of issues.
Το πλήρες κείμενο της Οδηγίας 2002/22/EC πριν τις τροποποιήσεις σε μορφή PDF
Το κείμενο των τροποποιήσεων [Αγγλικά] όπως υιοθετήθηκε στις 24/9/2008 από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
EU flag image used under Creative Commons. © Rockcohen/Flickr.