Η ερμήνευση της — προσωρινής, έστω — αποχώρησης του Στήβ Τζόμπς από την θέση του διευθύνοντα συμβούλου της Apple ως ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα της τελευταίας δεκαετίας στον χώρο της βιομηχανίας προσωπικών υπολογιστών σε καμία περίπτωση δε θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως υπερβολική.
Η Apple, μια εταιρία θρύλος που εδώ και κάποιες δεκαετίες ορίζει τάσεις, τεχνολογίες, πρότυπα, αισθητική, λειτουργικότητα — και, για όσους αμφιβάλλουν εξακολουθεί και σήμερα, ίσως περισσότερο από ποτέ· αρκεί να δεί κανείς πως το λογισμικό της έχει επηρεάσει τόσο την τελευταία όσο και την επερχόμενη έκδοση του “λειτουργικού” της Microsoft όσο και την ευρύτερη αισθητική και εργονομία λογισμικού — κοντά στα πρόθυρα πτώχευσης το 1997, έφτασε σήμερα να έχει market cap μεγαλύτερο των 73 δις. δολλαρίων, εφάμιλλο αυτού της Intel και σαφώς μεγαλύτερο πολλών άλλων κολοσσών του χώρου, μακράν το καλύτερο λειτουργικό σύστημα και μια άξια σειρά προϊόντων, το πλέον δημοφιλές portable media player, και ίσως το πλέον καινοτόμο smartphone με το ταχύτερα αυξανόμενο ποσοστό αγοράς. Στην αγορά προσωπικών υπολογιστών στις Η.Π.Α. το περασμένο τρίμηνο, ένα στα τρία δολλάρια ξοδεύτηκε σε Macintosh υπολογιστές, ενώ το ποσοστό αγοράς της εταιρίας για το τέταρτο τρίμηνο του 2008 ήταν 8%. Τα νούμερα αυτά, ουτοπικά πριν από μια δεκαετία, είναι εν πολλοίς έργο του Steve Jobs, συνιδρυτή της εταιρίας, και το “πρόσωπο” της από το 1997.
Καρκίνος
Πολλοί προτίμησαν να εθελοτυφλήσουν· ήταν εύκολο άλλωστε να ξεχάσει κανείς πως οι Ολυμπιακοί της Αθήνας το 2004 βρήκαν τον Jobs να αναρρώνει μετά από εγχείρηση αφάιρεσης καρκινικού όγκου από το πάγκρεας του. Κανείς δε μπορούσε να φανταστεί πως ένας από τους οραματιστές, ηγέτες, πρωτοπόρους της βιομηχανίας, ένας από τους ελάχιστους ανθρώπους που συνδύαζαν αισθητική, τελειομανία αλλά και αποδοτικότητα με τρόπο πρωτοφανή επρόκετο να αποχωρίσει πριν κλείσει καν τα πενήντα. Σε μια αγορά παρακμάζουσα, χαρακτηριζόμενη ως επι το πλείστον από βαρετά, αδιάφορα μηχανήματα της σειράς, στερημένα από την ομορφιά και τη ζωντάνια των προγόνων τους, τα μηχανήματα που έφυγαν από την Apple μεταξύ 1998 και σήμερα — όπως άλλωστε και δυο δεκαετίες νωρίτερα με τη Lisa και τον αρχικό Macintosh — ήταν μοναδικά.
Τέτοια ήταν η πίστη στον ‘ηγέτη’, τέτοια η χαρισματικότητα του που φράσεις όπως Reality Distortion Field έγιναν χαρακτηριστικές των ομιλιών του Jobs. Πως θα μπορούσε να πιστέψει κανείς πως αυτός ο άνθρωπος ήταν θνητός. Πως, παρά το σχετικά νεαρό της ηλικίας του, παρά το γεγονός πως ο καρκίνος που τον έπληξε στα τέλη της πέμπτης δεκαετίας της ζωής του ήταν — για καλή του τύχη — ιάσιμος, ο Jobs δε θα ζούσε για πάντα, δε θα ηγούνταν της Apple για πάντα. Τα σημάδια ήταν εκεί: το 2006, στο WWDC και αργότερα, το 2008, όταν καθ’όλη τη διάρκεια της χρονιάς οι εμφανίσεις του είχαν χάσει πια αυτή τη λάμψη, την ενέργεια, τον μαγνητισμό και η όψη του ήταν πλέον χλωμή και αδύναμη. Ένας καταπονημένος Jobs, κατα πολύ αδυνατισμένος, εκτελούσε σχεδον μηχανικά θα έλεγε κανείς τις παρουσιάσεις που άλλοτε μάγευαν. Οι φήμες είχαν αρχίσει, και σε κάποιες περιπτώσεις ξέφευγαν κατά πολύ από τη σφαίρα της λογικής, ακόμη και της αξιοπρέπειας.
Προ μιας εβδομάδος, κι ενώ οι μουρμούρες είχαν πια εμφανώς να επηρεάζουν τις μετοχές της Apple και τις εκτιμήσεις των — κατα κανόνα κάκιστων πλήν όμως ισχυρών — αναλυτών, ένα μήνα αφού η εταιρία ανακοίνωσε πως — για πρώτη φορά εδώ και 12 χρόνια — ο Steve Jobs δε θα μιλούσε στο Keynote του MacWorld, ο ίδιος, σε ανοιχτό γράμμα του, επιβεβαίωσε πως πάσχει από κάποια “ορμονική διαταραχή” και γι’αυτόν τον λόγο θα επικεντρώσει τη προσοχή του στην δίαιτα και θεραπεία που του προτείνουν οι γιατροί του. Κι ενώ ο καθησυχασμός λίγο έπεισε, ενώ οι φήμες φούντωναν και γέμιζαν τόμους κειμένων σε φόρα, blogs, και ηλεκτρονικά περιοδικά του χώρου, το δεύτερο γράμμα του — αυτή τη φορά απευθυνόμενο στους εργαζομένους της εταιρίας αλλά παράλληλα δημοσιευμένο και στην σελίδα της εταιρίας ως δελτίο τύπου — έκανε σαφές πως αφ’ενός η “ορμονική διαταραχή” μόνον “απλή” δεν είναι και πως πίσω από την εμφάνιση και επικοινωνία του ο Jobs παρατείνει το αναπόφευκτο: την ανακοίνωση της αποχώρησής του από την εταιρία που τριάντα τρία χρόνια πριν ίδρυσε και στη διάρκεια των δυο ‘θητειών’ του σε αυτή τη κατέστησε μια από τις σημαντικότερες εταιρίες στη βιομηχανία τεχνολογίας που υπήρξαν ποτέ σε αυτόν τον πλανήτη.
Μια νέα εποχή
Ακούγεται πως ο Jobs δε πρόκεται ποτέ να επιστρέψει στην Apple. Πως η προσωρινή αποχώρησή είναι απλώς ένα παιχνίδι πολιτικής, μια προσπάθεια εξομάλυνσης των συνεπειών που η — καλοστημένη γύρω από τον ίδιο — δημόσια εικόνα της εταιρίας αναπόφευκτα θα υποστεί άπαξ και ανακοινωθεί η αποχώρησή του από αυτή.
Είτε είναι όμως τελική, είτε όχι, η αποχώρηση του Steve Jobs, η αντίδραση της εταιρίας, αλλά επίσης γενικότερα της αγοράς, της βιομηχανίας και των επενδυτών δε θα μπορούσε παρά να σπεύσει να μετριάσει τη συμμετοχή του, να απεμπλέξει την εικόνα της από αυτή του ιδρυτή της, να επαναπροσδιορίσει τη πολιτική της. Φαίνεται πως ζούμε το τέλος μιας ακόμη, της καλύτερης ίσως, εποχής της Apple και την αρχή μιας νέας, λιγότερο βασισμένης σε προσωπικότητες αλλά — είμαι βέβαιος πως ελπίζουμε όλοι — εξίσου βασισμένης σε κορυφαία τεχνολογία με αυτή που μόλις τελείωσε. Και παρ’ότι ο ‘Steve’ μπορεί κάλλιστα να επιστρέψει, υγιής και έτοιμος να διοικήσει, θαρρώ πως η εικόνα της Apple θα μπορεί — πλέον — να πείσει δίχως να χρειάζεται το Reality Distortion Field του χαρισματικού της ιδρυτή.
Image courtesy of user Aceben at Flickr. Used under Creative Commons By Attribution – Share Alike.