Είδαμε σήμερα (με τον Azrai ως συνήθως) το Perfume, τη πρόσφατη ταινία του Tom Tykwer βασισμένη στο μυθιστόρημα Das Parfum του Patrick Süskind.
Ας προλογίσω — προς αποφυγήν παρεξηγήσεων — λέγοντας πως εν γένει εκτιμώ τον Tykwer ως σκηνοθέτη παρ’ότι του προσάπτω τη βασική ευθύνη για τη σχετικά κακή μεταφορά του βιβλιόυ, ενός σκοτεινού παραμυθιού, στη μεγάλη οθόνη. Τόσο το Lola Rennt όσο και το Der Krieger und die Kaiserin ήταν εξαιρετικές ταινίες για τις οποίες έγινε άλλωστε και ευρύτερα γνωστός. Όμως και οι δύο επιδείκνυαν μια αισθητική σαφώς χαρακτηριστική του σκηνοθέτη.
Το Heaven, αντίθετα, παρ’ότι μου άρεσε, δε μπορώ να πω πως το θεωρώ εξέχουσα σκηνοθετική δουλειά και πιστεύω πως είναι ίσως ένα πρώτο δείγμα της αντίθεσης μεταξύ των σκηνοθετικών απαιτήσεων που έμμεσα περνά μέσα από το σενάριο ο Kieslowski και της προσέγγισης του Tykwer: Παρ’ότι το σενάριο θα μπορούσε να μεταμορφωθεί σε μια καταπληκτική ταινία, στα χέρια του κατάλληλου σκηνοθέτη και ερμηνευτών, παραμένει αισθητικά μέτρια απεικόνιση της ιστορίας, στερημένη της αρτιότητας που επέδειξε ο Kieslowski στα χρώματα ή τον δεκάλογο.
* Spoilers ahead *
Το ίδιο διακρίνω και στο Άρωμα. Ο Tykwer φαίνεται να ερμηνεύει τη ταινία γραμμικά, υιοθετώντας τη θέση του θεατή και όχι αυτή του σκηνοθέτη· αμελεί να προετοιμάσει το κοινό για τη κατάληξη της αφήγησης (με χαρακτηριστικό σημείο τη σκηνή της τιμωρίας του Grenouille και της έκθεσης του πληθυσμού του Grasse στο άρωμα). Αποτυγχάνει, αν θεωρήσουμε πως έστω προσπαθεί, να δημιουργήσει συναισθηματική φόρτιση ή να δώσει έμφαση στη τραγική σημασία και δύναμη του αρώματος. Ενώ η φωτογραφία, η παραγωγή, η προσοχή στα σκηνικά, η μουσική επένδυση αλλά και οι ερμηνείες δε προδίδουν ή απωθούν, η αισθητική θυμίζει περισσότερο ‘στυγνή αμερικάνικη υπερ-παραγωγή και όχι μια ευρωπαϊκή μεταφορά ενός παραμυθένιου θρίλερ. Και αυτό, πιστεύω, εν τέλει απογοητεύει και αφαιρεί από τη ταινία.
Πιστεύω πως η επιλογή του Tykwer έγινε ενδεχομένως με λάθος κριτήρια — πιθανόν της θέσης του ως εξέχων νέος ευρωπαίος σκηνοθέτης — καθώς τόσο το δείγμα γραφής του όσο και τα μετα-σκηνοθετικά αισθητικά σημεία που έχει επιδείξει απέχουν κατα πολύ από τις απαιτήσεις ενός σεναρίου, το οποίο ούτως ή άλλως δεν μπορεί να χαρακτηριστεί αριστούργημα.
Στα σωστά χέρια, το Άρωμα θα μπορούσε να ήταν μια εντυπωσιακή ταινία. Δεν είναι.
