Σήμερα είναι η παγκόσμια ημέρα κατά του καπνίσματος. Με χαρά είδα πως το Ίδρυμα Θώραξ έχει μια τηλεοπτική διαφήμιση κατά του καπνίσματος, επι τη ευκαιρία της ειδικής ημέρας αυτής. Παρ’όλα αυτά, δυστυχώς αμφιβάλλω αν θα έχει κάποιο θετικό αποτέλεσμα καθώς το πρόβλημα του καπνίσματος στην ελλάδα είναι πολύ ευρύτερο και πολυπλοκότερο.
Σε άρθρο του BBC αναγράφονται τα αποτελέσματα ενός ‘ευρωβαρόμετρου’ σχετικά με το κάπνισμα. Τα αποτελέσματα της δημοσκόπισης αυτής, φωτίζουν τις διαφορές μεταξύ των συνηθειών της Ελλάδος και της ΕΕ. Το 49% των ελλήνων καπνιστών, καπνίζουν στο αυτοκίνητο, όταν σε αυτό βρίσκονται μη καπνιστές (ο μέσος όρος της ΕΕ είναι 28%). Επίσης το 20-30% (το 10% είπε πως εξαρτάται) δεν σταματούν να καπνίζουν μπροστά σε μικρό παιδί ή μωρό. Η Ελλάδα, η Πορτογαλία και η Κύπρος είναι οι χώρες της ΕΕ με τους πιο φανατικούς καπνιστές. Ενδιαφέρον, και πολύ δυσάρεστο επίσης, είναι το γεγονός πως ο μέσος όρος των καπνιστών στην ΕΕ είναι 27% ενω στην Ελλάδα είναι 40%, με 18% να καπνίζουν πάνω από 40 τσιγάρα ημερισίως. Φυσικά το ποσοστό αυτό καθεαυτό δεν είναι ούτε αιτία ούτε δικαιολογία για την έλλειψη πολιτισμού και παιδείας στο μέσο έλληνα. Όσο φανατικός και αν είναι καποιός, αυτό δεν είναι αυτομάτως άδεια για ρύπανση. Σημαντική η διαφορά μεταξύ των ελλήνων και των ιταλών (επίσης γνωστοί ως φανατικοί καπνιστές) στην επιθυμία απαγόρευσης του καπνίσματος σε εστιατόρια/μπάρ: μόνον το 34% των ελλήνων είναι υπερ μιας τέτοιας απαγόρευσης, ενώ στην περίπτωση της Ιταλίας το ποσοστό φτάνει το 69%.
Πριν από μερικούς μήνες στο μετρό της Αθήνας και — αν θυμάμαι καλά — στον σταθμό της Πανόρμου παρατήρησα διαφήμιση γνωστής μάρκας τσιγάρων όπου η προειδοποίηση του υπουργείου κατά του καπνίσματος ήταν γραμμένη με ελαφρύ γκρί πάνω σε λευκό φόντο. Την ίδια εποχή σε επίσκεψη μου σε κάποια δημόσια υπηρεσία μπαίνοντας στην γεμάτη με κόσμο αίθουσα αντίκρυζες μεγάλη ταμπέλα που απαγόρευε το κάπνισμα και την ομιχλώδη — από καπνό τσιγάρου — ατμόσφαιρα.
Όταν το ίδιο το κράτος δε μεριμνά για την μείωση της χρήσης καπνού και τη κατάχρηση αυτού σε δημόσιο χώρο, δε φαντάζει παράξενο πως έχουμε μια (ακόμη) ευρωπαϊκή πρωτία σε κάτι αρνητικό. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον είναι σύνηθες μή-καπνιστές να αντιμετωπίζονται ως περιέργοι ή γραφικοί όταν αρνούνται να δεχτούν το καπνό άλλων.
Πριν από δύο χρόνια η Ιρλανδία απαγόρευσε το κάπνισμα σε δημόσιους χώρους, συμπεριλαμβανομένων των εστιατορίων και των μπαρ (pub) ορίζοντας το ως ποινικό αδίκημα (αν δε κάνω λάθος). Η αντίδραση από κάποιους καπνιστές μεγάλη, και ακόμα μεγαλύτερη από τους καταστηματάρχες που φοβήθηκαν τρομερή πτώση της πελατείας τους. Πολύ γρήγορα αποδείχθηκε πως οι ανησυχίες ήταν μάταιες. Δυστυχώς στη χώρα μας κάτι τέτοιο είναι πολύ δυσκολότερο να εφαρμοσθεί δίχως εξωγενή (βλ. Ευρωπαϊκή) πίεση. Μια Ευρωπαϊκή οδηγία κατά του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους λοιπόν, σίγουρα θα δώσει μεγαλύτερο βάρος και θα ανοίξει το δρόμο για περισσότερες καταγγελίες/διαμαρτυρίες κατά καπνιστών ή όσων τους υποστηρίζουν. Τα μέχρι στιγμής ‘πειράματα’ στην Ιρλανδία και την Ιταλία έχουν επιβεβαιώσει την επιτυχία των νομικών αυτών θεσμών στη μείωση του καπνίσματος εις βάρος των μη καπνιστών, και παράλληλα προτρέπουν στη δημιουργία ειδικών χώρων για καπνιστές, κάτι που σίγουρα λείπει από το μεγαλύτερο μέρος των κτηρίων και εγκαταστάσεων στη χώρα μας. Αυτό σε συνδυασμό με καλύτερη ενημέρωση του κόσμου (και ιδίως των παιδιών) ίσως είναι καταλύτικά για τη μείωση του καπνού τρίτων που εισπνέεται από καπνιστές και μη καθημερινά.
